-
1 агач аяк
1) деревя́нная нога́; деревя́шка, нога́-деревя́шка разг.2) ходу́ли -
2 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
3 бәла
сущ.1) беда́, злоключе́ние, несча́стье, бе́дствие, неблагополу́чие; невзго́дыбәладән коткару — вы́ручить из беды́
бәла килгәндә ярдәм итү — помо́чь в бе́дствии
2) поро́к, недоста́токминем бердәнбер бәлам шунда: кешеләргә ышанмыйм — у ме́ня еди́нственный недоста́ток: не ве́рю лю́дям
3) в прит. ф. в сочет. с сущ. обоз. неуда́чный, печа́льный, доса́дный и т. п. исхо́д; беда́; неприя́тность из-за чего-тоаңгыралык бәласе — неприя́тности из-за глу́пости
тәҗрибәсезлек бәласе — беда́ из-за нео́пытности
4) наказа́ние (незнание языка, неумение что-то делать и др.) бичбу эш түгел, ә бәла — э́то не рабо́та, а наказа́ние (бич)
5) в функ. сказ. беда́, го́реул укуын ташлады бит - бәла шунда — беда́ в том, что он бро́сил учёбу
аның белән бәла миңа — го́ре мне с ним
•- бәла ягу
- бәлагә кертү
- бәлагә очрау
- бәлагә тару
- бәлагә төшү
- бәлагә юлыгу
- бәлагә калу••бәла агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — посл. беда́ не по́ лесу хо́дит, а по лю́дям
бәла аяк астыннан чыга (бәла аяк астында йөри) — посл. беда́ виси́т над голово́й
бәла ялгыз йөрми — погов. беда́ не прихо́дит одна́
бәладән баш-аяк — пода́льше от греха́; береги́сь бед, пока́ их нет
-
4 ас
I сущ.; зоол.горноста́й || горноста́евыйас мехы — горноста́евый мех; горноста́й
ас тиресе — горноста́евая шку́ра, горноста́й
ас мехы тотылган — подби́тый горноста́ем ( пальто)
II сущ.; прям.; перен.ас тиресеннән тегелгән бүрек — горноста́евая ша́пка
асһава асы — возду́шный ас
III 1. сущ.; = асттөзү эшенең аслары — а́сы строи́тельного де́ла
1) низ (вагона, дивана, ящика), ни́жняя часть (сооружения, фундамента, мебели); сни́зу; по́низу; исподни́зуиң аста — в са́мом низу́; в са́мой ни́жней ча́сти
бакның асты тутыга башлаган — бак сни́зу заржаве́л
асты кирпеч, өсте агач йорт — сни́зу кирпи́чный, а вверху́ деревя́нный дом
2) низо́к спец., низо́чек (мелкой мебели, ящичка, пьедестала, сиденья)3) разг.а) подо́шва, подмёткарезин аслы ботинка — боти́нки на рези́новой подо́шве
итекнең асты кубып төште — у сапо́г отста́ла подо́шва
б) ( обычно после ремонта) подбо́йка спец.; обл.; прост., подби́вка прост.яңа аслы киез итек — ва́ленки с но́вой подбо́йкой (подби́вкой); ва́ленки с но́вым подбо́ем
4) асты дно (посуды, судна)чиләкнең астына яфрак ябышкан — ко дну ведра́ приста́л лист
5) обычно асты (у скотины) подсти́лкамалның астын алыштыру — меня́ть подсти́лку у скота́
6) астыа) подно́жие (горы, скалы, дерева); подо́шва ( горы)б) подо́шва (утюга, электрочайника)аяк асты тулы әйбер — под нога́ми полно́ веще́й
баскыч астын кара әле — посмотри́-ка под крыльцо́м; загляни́-ка под крыльцо́
верстак астын себереп алу — подмести́ под верстако́м
8) асты в составе некоторых словосочетаний переводится приставкой под-боз асты агымы — подлёдное тече́ние
тире асты катламы — подко́жный слой
тез асты — подколе́нки
9) в знач. послелога астына (аска, астыма...)а) под (подо) (что, кого); под (кем, чем-л.)күзәтү астына алу — брать под наблюде́ние
тамчы астына чиләк кую — подста́вить под капе́ль ведро́
мал астына салам түшәү — подстила́ть соло́му под скоти́ну
яфрак астына качу — пря́таться под листво́й (листву́)
б) под (подо) (что-л.), за (что-л.); под ( чем), за ( чем)кояш болыт астына керде — со́лнце скры́лось за ту́чей
буш җиңне каеш астына кыстыру — заправля́ть пусто́й рука́в за (под) реме́нь
10) в знач. послелога астында (аста, астымда)а) под (кем, чем-л.)күзәтү астында — под наблюде́нием (присмо́тром)
эссе кояш астында — под жа́рким со́лнцем
сезнең астыгызда кемнәр тора? — кто под ва́ми живёт?
ай болыт астында чакта — пока́ луна́ за ту́чами
в) внизу́ ( чего)элек бу йорт астында кибет иде — ра́ньше внизу́ э́того до́ма был магази́н
11) в знач. послелога астыннана) из-под (кого, чего-л.; выходить, выползать, доставать кого, что-л.)диван астыннан — из-под дива́на
боз астыннан алу — достава́ть из-под льда
бүрек астыннан чыгып торган — чәч во́лосы, вы́бившиеся из-под ша́пки
б) под (подо) (кем, чем-л.) (проходить, проезжать)боз астыннан күренми — подо́ льдом не ви́дно
вагон астыннан үтү — проходи́ть под ваго́ном (ваго́нами)
в) из-за (чего-л.)болыт астыннан ай күренде — из-за туч появи́лась луна́
•- ас салу- ас сугу
- аска җәю
- аска керү
- аска кую
- астына кую
- аска салу
- аска түшәү
- астына түшәү
- астан казу
- астыннан казу
- астын казу
- астан керү
- астыннан керү
- астына кертү
- астына керү
- астына салу
- астына сугу
- астына сызу••аска су кергәч (кенә) йөзә башлау — зашевели́ться (начина́ть шевели́ться) лишь по́сле того́, как (когда́) припёрло (прижа́ло); когда́ по́чва заколеба́лась под нога́ми (кого-л., чьими-л.)
ас буяу — см. аска җибәрү 1)
асты буялган — ( о ребёнке) под себя́ сде́лал, в пелёнки наде́лал, пелёнки запа́чкал
асты юеш (юешләнгән) — пелёнки мо́крые ( у кого), пелёнки замочи́л (под собо́й); мо́кро ( под кем)
асты өскә актарылу — усил.; см. асты өскә килү 3)-7)
астын өскә айкау — усил.; см. астын өскә китерү 3)-10)
астын өскә актару — усил.; cм. астын өскә китерү 3)-6)
- аска су керүастындагын алты ай эзләгән — ≈≈ на коне́ сиди́т и коня́ же и́щет
- астына су керү
- асты өскә килү
- астын өскә китерү 2. прил.; разг.; см. аскыас казналык — ни́жняя че́люсть
ас як — ни́жняя сторона́
өйнең ас ниргәләре — ни́жние венцы́ избы́
-
5 корыган
прил.1) сухо́й, вы́сохший, засо́хший; см. тж. коры 1), 2)корыган яфраклар — сухи́е (засо́хшие) ли́стья
2) сухо́й, атрофи́рованный, неде́йствующий, уве́чный ( о конечностях)корыган аяк — суха́я нога́, сухоно́гий
корыган кул — суха́я рука́; сухору́кий
•- корыган ботак
См. также в других словарях:
агач — 1. Каты кәүсәле, ботаклары ябалдашланып торган күпьеллык үсемлек. Шул үсемлекнең ботаклардан арындырылган кәүсәсе. с. Агачтан ясалган, салынган 2. Төзүгә һәм әйберләр ясауга китә торган агач материал; үзагач 3. күч. Аңгыра, надан. АГАЧ АЯК – 1)… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
трай — Агач яки берәр каты әйбернең кечерәк йомры кисәге. ТЫРАЙ ТИБҮ – 1) Кечкенә туп сыман каты нәрсәне икенче бер нәрсәгә яки кешегә тидерер өчен аяк белән тибү 2) күч. Эшләмичә вакытны бушка уздырып йөрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тырай — Агач яки берәр каты әйбернең кечерәк йомры кисәге. ТЫРАЙ ТИБҮ – 1) Кечкенә туп сыман каты нәрсәне икенче бер нәрсәгә яки кешегә тидерер өчен аяк белән тибү 2) күч. Эшләмичә вакытны бушка уздырып йөрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тырнак — 1. Кеше бармакларының очына үскән каты мөгез катлау 2. Күп кенә хайван яки кош бармакларының очында очлы, кәкре мөгез матдә 3. күч. ТЫРНАГЫ – Рәхимсез хакимлек, бәйлелек 4. Чананың табаны белән үрәчәсен тоташтыра торган тешләрнең берсе. Тәгәрмәч… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шырпы — I. 1. Башына тиз кабынып китүчән күкертле матдә буялган кечкенә генә таякчык форм. ут кабызу әйбере 2. күч. Ут, янып торган шырпы уты 2. күч. Хуҗалык кирәк яракларының һәрбер вак төяге бер шырпысын да әрәм итмәскә. II. ШЫРПЫ – 1. Тәнгә кергән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төп — и. 1. Диңгез, күл, елга һ. б. ш. су астындагы җир. Җир өстендәге батынкы урын, чокырның түбәнге өлеше 2. Җир өстенә карата; ас, түбән, тирән. Берәр нәрсәнең асты тырнак төбе 3. Сыеклык, балчык, җир, вак масса һ. б. ш. ларның өске катламнарыннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сандал — Җәйге җиңел күн аяк киеменең бер төре (сай читле, аркылы эләктергечле, үкчәсез). II. САНДАЛ – Тимерчелек җиһазы: металлны куеп чүки торган махсус тимер аслык. III. САНДАЛ – 1. Мәңге яшел, хуш исле, эфир майларына бай тропик агач 2. Шул һәм бүтән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сандали — Җәйге җиңел күн аяк киеменең бер төре (сай читле, аркылы эләктергечле, үкчәсез). II. САНДАЛ – Тимерчелек җиһазы: металлны куеп чүки торган махсус тимер аслык. III. САНДАЛ – 1. Мәңге яшел, хуш исле, эфир майларына бай тропик агач 2. Шул һәм бүтән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шагыр-шогыр — аваз ияр. Агач, тимер яки башка каты әйберләр бер беренә ышкылудан барлыкка килгән ритмлы тавышны белдерә. Коры салкын көндә аяк яки чана астында кар бөртекләре бер беренә ышкылудан туган тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шыгыр-шагыр — аваз ияр. Агач, тимер яки башка каты әйберләр бер беренә ышкылудан барлыкка килгән ритмлы тавышны белдерә. Коры салкын көндә аяк яки чана астында кар бөртекләре бер беренә ышкылудан туган тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шыгыр-шыгыр — аваз ияр. Агач, тимер яки башка каты әйберләр бер беренә ышкылудан барлыкка килгән ритмлы тавышны белдерә. Коры салкын көндә аяк яки чана астында кар бөртекләре бер беренә ышкылудан туган тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
